VERGİ AFLARININ OLUMLU VE OLUMSUZ TARAFLARI VE 2020 YILI VERGİ BARIŞINDAN BEKLENENLER NELERDİR?

DANIŞTAY KARARLARI, GENEL, İDARİ YARGILAMA USULÜ

31.10.2020

744

VERGİ AFLARININ OLUMLU VE OLUMSUZ TARAFLARI VE 2020 YILI VERGİ BARIŞINDAN BEKLENENLER NELERDİR?

Vergi, devlet açısından önemli gelir kaynağı olmakla birlikte mükellef açısından ise büyük bir ekonomik külfet olarak görülmektedir. Mükellef ekonomik açıdan yük olarak gördüğü vergiyi zaman zaman ödemekten kaçınır ve budan dolayı da vergi kaçakları ve vergi açıkları ortaya çıkar. Devlet vergi tahsilatını yeterince yapamadığından gelir açığı oluşur.

Vergi afları ise oluşan gelir açığını kapatmak ve kamu gelirlerinden elde edilecek gelirleri artırmak için devlet tarafından çıkarılır. Vergi affının pozitif etkisinden bahsedecek olursak, özel sektörün devlete olan borç yükünü azaltır ve taksit imkanı getirerek ödeme kolaylığı oluşturur, vergi incelemesinde olan konuların dava yoluna gidilmeden çözümlenmesini sağlar böylelikle hem vergi idaresinin hem de yargının yükünü azaltmış olur, geçmiş vergilendirme dönemindeki riskleri ortadan kaldırır, işletmelerin kayıtlarının fiili durumlara göre uygun hale getirilmesini sağlar.

Türkiye’de hem ekonomik hem de siyasi yönden vergi aflarına başvurulmuştur. Cumhuriyet tarihinin ilk vergi affı 17 Mayıs 1924 de çıkarılan ‘Umuru Belediyeye Müteallik Ahkamı Cezaiye Hakkında Kanun’dur. 1924’ten bu yana 34 vergi affı uygulanmıştır. Yazımızda tüm vergi aflarından bahsetmemiz mümkün değil fakat son çıkan 2018 yılındaki 7143 sayılı Kanunun vergi ve varlık barışına ilişkin vergi affını biraz hatırlayalım.

7143 SAYILI KANUNUN VERGİ VE VARLIK BARIŞINA İLİŞKİN VERGİ AFFI

7143 Sayılı “Vergi Ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” 18 Mayıs 2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.

7143 sayılı Kanun’da; vergi, gümrük ve sosyal güvenlik kurumu alacaklarının yeniden yapılandırılması, matrah artırımı, işletme kayıtlarının düzeltilmesi, vergi incelemesinde olan konuların dava yoluna gidilmeksizin çözümlenmesi, varlık barışı ve imar barışı düzenlemesine ilişkin hükümlere yer verildi.

Kanunda; Öğrenci kredisi, sigorta prim borçları, her türlü vergi (KDV, emlak, gelir, çevre, motorlu taşıtlar vergisi gibi), askerlik para cezası, trafik cezası, idari cezalar ve su borcu vergi affı kapsamındaydı. 31 Mart 2018 tarihinden önce tahakkuklaşmış bu borçlardan birine sahipseniz yapılandırma affından faydalanabiliyordunuz.

Vergi affı Ödemeleri peşin ya da taksitle yapıldı, peşin yapıldığında gecikme faizlerinin %90 nı silindi taksitle yapılandırılan borçlar için 6, 9, 12 ve 18 seçenekleri sunuldu . Bu seçeneklerden birini seçip 2 ayda bir ödeme yapıldı böylece en fazla 36 aya kadar taksit imkanı sunulmuş oldu . 7143 sayılı kanunun diğer artısı ise matrah artırımıydı Mükellefler, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarını artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi incelemesi ile bu senelere ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılma ihtimalini ortadan kaldırdı.

2020 VERGİ AFFI ÇIKACAK MI ? NE ZAMAN ?

Covit 19 virüsü salgını tüm dünyayı etkilediği gibi ülkemizi de ekonomik yönden etkisi altına alarak dar boğaza soktu. Vatandaşların büyük kısmı ekonominin bozulmasıyla vergi ve sgk ödemelerini devletin öteleme yapmasına rağmen ödeyemedi. Bundan dolayı vatandaşlar 2020 yılında da borçlarının yapılandırılmasını talep etti. Talepler üzerine AK Parti Harekete geçerek mecliste yapılandırma çalışmalarına başladı. AK Parti Grup Başkan Vekili Mehmet Muş, vergi ve SGK prim borçlarının yapılandırılmasıyla ilgili çalışmaları bulunduğunu söyledi. TBMM’ye sunulan 43 maddeden oluşan ekonomiye ilişkin torba teklifiyle ilgili açıklama yapan Muş “Vergi affı gündeminizde mi?” sorusuna, “Vergi ve SGK prim borçlarının yapılandırılmasıyla ilgili çalışmamız var. Teknik kısımlarını tamamlamaya çalışıyoruz. Tamamladığımızda kanun teklifimizin görüşmeleri sırasında Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunacağız. Daha önce sicil affı sağlanmıştı. Bunu pandemi sürecinde yapmıştık. Bununla alakalı bir çalışmamız şu an söz konusu değil. İşverenlerce 2019 Ocak ile 20 Nisan 2020 tarihleri arasında en düşük sigortalı sayısına ek bir ilave istihdam yapılması durumunda, bu çalışanların SGK prim desteği İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak. Kısmi zamanlı çalışmanın teşvik edilmesi, yeni istihdam artışını sağlamak amacıyla kısmi zamanlı çalışmayı kabul eden hizmet erbabına gelir vergisi ve damga vergisi istisnası getiriyoruz. Yurtdışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet gibi ekonomik, sermaye piyasa araçlarının Türkiye’ye getirilmesinin önünü açıyoruz. Burada herhangi bir vergi talep etmeyeceğiz. Sıfır vergi. Yurtiçinde de döviz, altın, menkul kıymeti bulunanların, bunları resmi defterlere kaydetmesi durumunda yine herhangi bir vergi alınmayacaktır. Bunun süresini de 30 Haziran 2021’e kadar belirlemiş durumdayız. İstedikleri kadar getirebilirler. Bunun transferini Türkiye’ye rahat şekilde gerçekleştirip, herhangi bir vergi, resim ve harca tabii olmadan kayıt altına alabilirler.” Bunun dışında çalışmalarda matrah artırımının da olacağının bilgisi verildi. Matrah ve vergi artırımı düzenlemesinin 2015-2019 yılları için geçerli olması ve bu artırımların 2015, 2016, 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ilişkin olarak gelir ve kurumlar vergisi ile KDV ve bazı gelir ve kurumlar vergisi stopajları için yapılması öngörülüyor. Gelir ve kurumlar vergisi için belirlenen matrah artırımı oranlarının ne şekilde uygulanacağı detaylarına da ulaştık. Buna göre; 2015 yılı için yüzde 35, 2016yılı için yüzde 30, 2017 yılı için yüzde 25, 2018 yılı için yüzde 20 ve 2019 yılı için yüzde 15 oranı uygulanacak. Matrah artırımında bulunulan yıl için daha sonra vergi incelemesi ve cezalı tarhiyat yapılmayacak. Artırımında bulunulan yıllara ait zararların yüzde 50’si siliniyor.

KDV artırımı için oranlar ise şu şekilde: 2015 yılı için yüzde 3,5, 2016 yılı için yüzde 3, 2017 yılı için yüzde 2,5, 2018 yılı için yüzde 2, 2019 yılı için de yüzde 1,5. KDV artırımı yapılan yıllar için de KDV yönünden vergi incelemesi yapılmayacak.

Meclis plan bütçe komisyonunda kabul edilen düzenleme ile kamuya olan 500 milyar TL civarındaki borcun yeniden yapılandırılması öngörülüyor. Borç yapılandırmasından yaklaşık 4–4,5 milyon kişinin yararlanması bekleniyor. Vergi, trafik, öğrenim ve katkı kredisi gibi bazı kamu alacaklarının yanı sıra gümrük ve sigorta prim cezalarının da Torba Yasa’da geniş bir yapılandırma bulunuyor. Komisyonda verilecek önergelerle kapsamın biraz daha genişleyeceği tahmin ediliyor. Yetkililerden edindiğimiz bilgilere göre, borç yapılandırmasında ilk altı aylık bir ödemesizlik süresi ve sonrasında 60–72 aylık uzun bir taksitle ödeme imkanı da verilmesi gündemde. Buna ilişkin son karar, Plan ve Bütçe Komisyonu’nda alınacak.

SON SÖZ

Son olarak şunu söylemek isteriz ki, vergi aflarının sık sık yapılması pozitif etkilerinin yanında negatif etkileri de vardır. Devletin belirli aralıklarla vergi affı çıkarması vergilerini zamanında ödeyen mükellefleri vergi ödememeye teşvik etmektedir. Aynı zamanda sürekli tekrarlanan vergi afları ile vergi kaçakçılığı için uygun ortam oluşturmakta ve tekrarlanan vergi aflarıyla vergi cezalarının caydırıcılığının etkisi ortadan kalkmaktadır.