GİRİŞ

Gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır. Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Basit usule tabi olabilmenin genel şartları 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 47’nci, özel şartları ise 48’inci maddesinde belirtilmiştir.

7338 sayılı kanunla 850.000 civarında olan bu mükellef grubunun, bir yıl içinde alış, satış ve iş hasılatı belli büyüklüğün ötesine geçememekte, küçük esnaf olarak ifade edilmektedir. Bu mükellef grubunun kazançlarının istisna edilmesiyle, yıllık beyanname vermemeleri sağlanmakta olup, bu hükümle bağlantılı olarak Kanunun diğer maddelerinde yer alan beyan, vergi hesabı ve verginin ödenmesine işaret eden hükümlerde de değişiklik yapılması öngörülmektedir.

Makalemizde bu usuldeki mükelleflerin yapılan kanuni değişiklikle son durumlarını irdeleyeceğiz.

1-BASİT USUL MÜKELLEFLER

Gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır.

 Basit usulde gelir vergisine tabi olanlar.

 Gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar.

Basit usulde ticari kazanç; bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır.

Basit usulde vergilendirme kapsamında bulunan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı bir takım kolaylıklar sağlanmıştır. Basit usulde vergilendirmenin sağladığı kolaylıklar şunlardır:

• Kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından defter tutulmaz,
• Vergi tevkifatı yapılmaz ve muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmez,*
• Geçici vergi beyannamesi verilmez ve geçici vergi ödenmez,
• Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır,
• Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları dikkate alınmaz,
• Genç girişimcilere ilişkin kazanç istisnasından yararlanabilirler
• Engellilik indiriminden faydalanabilirler,
• Vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan %5 oranındaki vergi indiriminden yararlanabilirler.

1.1. Basit Usule Tabi Olmanın Şartları

1.1.1. Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları

1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.),
2. İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı kanunda gösterilen tutarları aşarsa
3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisine tabi olmamak.

1.2. Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar

1. Kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları.
2. İkrazat (ödünç para verme) işleriyle uğraşanlar.
3. Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar.
4. Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve

kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece

derece taahhütte bulunanlar.

5. Sigorta prodüktörleri.
6. Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut (aracılık) edenler.
7. Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar.
8. Tavassut (aracılık) işi yapanlar (dayıbaşılar hariç).
9. Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler.
10. Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin

sahip veya işleticileri (Yapısı itibarıyla sürücüsünden başka on dört ve daha aşağı

oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar

hariç).

11. Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir

belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil),

belediyelerin nüfusları, yöreler itibarıyla veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup

bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler.

2.7338 Sayılı Kanun Kapsamında Basit Usul Durumu

7338 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen 20/A maddesinde, “Bu Kanuna göre kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin 46 ncı maddeye göre tespit edilen kazançları gelir vergisinden müstesnadır.” denilmiştir.

Böylece Mart 2021’de kamuoyuna duyurulan Ekonomi Eylem Planındaki Kamu Maliyesi/Vergisel Düzenlemeler başlığı altındaki (1.3.a) numaralı ilk eylem sonuca ulaştırılmıştır.

Diğer yandan, basit usulde tespit edilen kazançların gelir vergisinden istisna edilmesine bağlı olarak, yıllık beyanname verme ödevi ile adlarına tahakkuk edecek ve ödenecek bir gelir vergisi olmayacağı için, Gelir Vergisi Kanunun;

• 89 uncu maddesinin birinci fıkrasının 3 numaralı bendindeki ‘basit usulde vergilendirilen’ ibaresi madde metninden çıkarılmış, 15 numaralı bent ise yürürlükten kaldırılmış,
• 92 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan, “gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticarî kazançlardan ibaret olması halinde izleyen yılın Şubat ayının başından yirmi beşinci günü akşamına kadar,” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.

Diğer yandan, yukarıda işaret edilen düzenleme bağlamında basit usule tabi mükelleflerin Şubat ve Haziran aylarında bir vergi ödemeleri söz konusu olamayacağı için 117 maddenin birinci fıkrası da  “Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir vergisi, Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.” olarak değiştirilmiştir.

Kanun kapsamdaki kazançların vergiden istisna edilmesinin ilk sebebi, Ekonomi Eylem Planın vergi cephesinde, beklenti ve ihtiyaç boyutu ihmal edilerek, geniş kitlelere dokunan bir düzenlemeye yer verme zorunluğu duyulmasıdır. İkinci neden ise bu zorunluğu karşılamaya dönük yapılacak düzenlemeyi, basit usulden sağlanan gelir vergisi hasılatının bütçe hedeflerinde önemli sapmaya neden olmayacağı yönünde değerlendiren teknik bakış açısıdır.

İlgili düzenleme ile 193 sayılı Kanun‘un 47 ve 48’inci maddelerinde yazılı şartlara haiz olup basit usulde vergilendirilen ve 51’inci maddede sayılan basit usulden faydalanamayacaklar arasında yer almayan mükelleflerin elde ettikleri kazançları, gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisna kapsamında olan kazançlar için Yıllık Beyanname verilmeyecektir.

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin 2021 yılında elde ettikleri kazançlar, gelir vergisinden istisna edilmiştir. İlgili mükellefler yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyeceklerdir ve başka gelirleri sebebiyle yıllık beyanname verecek olsalar dahi, bu kazançlarını beyannamelerine dâhil etmeyeceklerdir.

Basit usule tabi ilgili mükellefler beyanname vermeyecek olsalar dahi VUK hükümlerine göre belge düzenleyecek ve belge alacaklardır.

İlk olarak basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kazançları gelir vergisinden istisna edilmektedir. 850.000 civarında olan bu mükellef grubunun, bir yıl içinde alış, satış ve iş hasılatı belli büyüklüğün ötesine geçememekte, küçük esnaf olarak ifade edilmektedir. Bu mükellef grubunun kazançlarının istisna edilmesiyle, yıllık beyanname vermemeleri sağlanmakta olup, bu hükümle bağlantılı olarak Kanunun diğer maddelerinde yer alan beyan, vergi hesabı ve verginin ödenmesine işaret eden hükümlerde de değişiklik yapılması öngörülmektedir.

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin ticari kazançlarının, gelir vergisi istisnası kapsamına alınması nedeniyle, söz konusu kazancın vergi tarhına esas alınacağı yönündeki mevcut hüküm madde metninden çıkarılmaktadır

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin ticari kazançlarının, gelir vergisi istisnası kapsamına alınması ve bu kazançları için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek olması nedeniyle, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirimi öngörülen engellilik indirimi ve yıllık kazanç indirimine ilişkin mevcut hükümler madde metninden çıkarılmaktadır.

Yapılan düzenlemeyle, bir takvim yılında elde edilen gelirlerin Şubat ayının başından yirmibeşinci günü akşamına kadar yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, basit usulde vergilendirilen mükelleflerin ticari kazançlarının gelir vergisi istisnası kapsamına alınması nedeniyle, bu mükelleflerin yıllık gelir vergisi beyannamesi vermelerini düzenleyen hüküm madde metninden çıkarılmaktadır.

3.Sonuç

Ekonomi Eylem Planı hazırlanmış ve bu kapsamda geliri düşük olan küçük esnafa vergi muafiyeti sağlanacağı; basit usulde vergilendirilen berber, kuaför, tesisatçı, tuhafiyeci, marangoz, kaportacı, lastikçi, tornacı, çay ocağı işleticisi, terzi, tamirci gibi yaklaşık 850 bin küçük esnafın, 31 Aralık 2021 tarihine kadar beyan yükümlülüklerinin kaldırılacağı kamuoyuna açıklanmıştır. 7338 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen 20/A maddesinde,Bu Kanuna göre kazançları basit usulde tespit olunan mükelleflerin 46 ncı maddeye göre tespit edilen kazançları gelir vergisinden müstesnadır denilerek eylem planı bu kanun kapsamında hayata geçirilmiştir.

FIRAT İNSEL

VERGİ MÜFETTİŞİ

 

 

 

 

 

Sorularınız için: davavergi@gmail.com

 

Yasal Uyarı: Yazılar tamamen yazarın kişisel görüşleri olup başka hiçbir kişi veya kurumu bağlamaz. Sitemizde yayınlanan yazılar telif hakları nedeniyle izin alınmaksızın ve atıf yapılmaksızın kullanılamaz. Yapılan atıflarda, MÜKELLEFHABER / www.davavergi.com adreslerinin belirtilmesi zorunludur.

 

 

 

 

 

 

 

Kaynakça

.7338 Sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

.213 Sayılı Vergi Usul Kanunu

.193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

.3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu