ANAYASA MAHKEMESİ DÖVİZ KAZANDIRICI FAALİYETLERE İLİŞKİN DAMGA VERGİSİ İSTİSNASINDA YASA KAPSAMINI GENİŞLETTİ

GİRİŞ

Özellikle pandemi sürecinde gelişmekte olan ülke ekonomilerinde gerek dış borçların ödenmesi gerekse ithalat girdilerinin temini için yüksek miktarlarda döviz rezervlerine ihtiyaç vardır. Turizm gelirlerinin oldukça düştüğü günlerde döviz harcamalarının azaltılması büyük önem taşır. Bu ve benzeri saiklerle ihracat ve diğer bazı döviz kazandırıcı faaliyetleri teşvik etmek amacıyla ayrıca damga vergisi ve harç istisnaları getirilmiştir.

TANIMLAR

Döviz Kazandırıcı Faaliyet: 488 sayılı Kanunun ek 2 nci maddesi ve 492 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesi uyarınca, bu Tebliğin 4 üncü maddesinde sayılan ihracat ve ihracata ilişkin işlemler ile 5 inci maddesinde sayılan diğer döviz kazandırıcı faaliyetleri
Uluslararası İhale: Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olarak çıkılan ve yabancı firmalarca da teklif verilen ihaleyi,
Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesi: Döviz kazandırıcı faaliyetleri teşvik emek amacıyla damga vergisi ve harç istisnası uygulanabilmesi için alınması ve ibraz edilmesi gereken, vergiye tabi kâğıdın düzenlendiği veya harca konu işlemin yapıdığı tarihte geçerli Ekonomi Bakanlığınca düzenlenen belgeyi,
Yerli Firma: 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş ve vergi uygulamaları bakımından Türkiye’de tam mükellef olan firmaları, ifade eder şeklinde tanımlamalar uygulama genel tebliğinde yapılmıştır.
Bu düzenleme uyarınca bir ihalenin uluslararası ihale olarak kabul edilebilmesi ve dolayısıyla damga vergisi ve harç istisnası uygulanabilmesi için kamu kurum ve kuruluşları tarafından yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olarak çıkılması ve buna ilave olarak yabancı firmalarca da teklif verilmesi gerekmekteydi.

ANAYASAYA AYKIRI OLDUĞU İDDİASIYLA İPTALİ İSTENİLEN YASAL DÜZENLEMELER

– 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanun’un 27. maddesiyle değiştirilen ek 2. maddesinin (4) numaralı fıkrasında yer alan “… ve yabancı firmalarca da teklif verilen… ” ibaresi,
– 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 6728 sayılı Kanun’un 35. maddesiyle değiştirilen ek 1. maddesinin (4) numaralı fıkrasında yer alan “…ve yabancı firmalarca da teklif verilen… ” ibaresi,

Anayasa’nın 2. ve 73. maddelerine aykırılığı ileri sürülerek iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi talep edilmiştir.

DANIŞTAY DOKUZUNCU DAİRESİ İSTİSNAYA İLİŞKİN YASA HÜKMÜNÜN ANAYASAYA AYKIRI OLDUĞU GEREKÇESİYLE ANAYASA MAHKEMESİNDE BAŞVURDU

İtiraz başvurusu gerekçesinde, kamu yatırımlarına ilişkin uluslararası ihaleyi kazanan ana yüklenici firmaların faaliyetlerinin döviz kazandırıcı faaliyet sayıldığı, döviz kazandırıcı faaliyetlerin de damga vergisi ve harçlardan istisna tutulduğu, bir ihalenin uluslararası ihale kabul edilebilmesi için yerli ve yabancı katılımcılara açık olmasının yanı sıra yabancı firmalarca teklif verilmesi şartının da arandığı, ancak ihale sürecinde yabancı katılımcıların teklif verip vermediğinin diğer katılımcılar tarafından bilinmesinin mümkün olmadığı, bu durumun ihaleye teklif veren bir katılımcının ihaleyi kazanması durumunda karşılaşacağı vergi yükünü öngörememesine yol açtığı ve dolayısıyla hukuki güvenlik, belirlilik ve verginin yasallığı ilkeleriyle bağdaşmadığı iddialarıyla kuralların Anayasa’nm 2. ve 73. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

ANAYASA MAHKEMESİ VERGİNİN KANUNİLİĞİ VE VERGİLEMEDE BELİRLİLİK İLKELERİNE DİKKAT ÇEKTİ

Verginin kanuniliği ilkesi vergilendirmeye ilişkin istisna ve muafiyetleri de kapsamaktadır (AYM, E.2016/1, K.2017/81, 29/3/2017, § 5). Bazı ekonomik, sosyal veya mali politikaların gerçekleşmesini sağlamak amacıyla, anayasal ilkelere bağlı kalmak koşuluyla mali yükümlülüklerin kaldırılması konusunda takdir yetkisi bulunan kanun koyucunun bu yetkisini birtakım kişi veya kişi gruplarına muafiyet tesis etmek veya verginin konusuna giren bir unsuru vergiden istisna tutmak yoluyla kullanması durumunda da, muafiyet veya istisna tanınan konuların, şartların ve mali yükümlülük çeşitlerinin kanunilik ilkesi gereği kanunla düzenlenmesi gerekmektedir.
Vergilemede belirlilik ilkesi ise, vergi yükümlülüğünün hem kişiler hem de idare yönünden belirli ve kesin olmasını, kanun metinlerinin, ilgili kişilerin mevcut şartlar altında belirli bir işlemin ne tür sonuçlar doğurabileceğini makul bir düzeyde öngörmelerini mümkün kılacak şekilde düzenlenmesini gerektirir. Buna göre matrah, tarh ve tahsil zamanı ve yöntemi, verginin tarh ve tahsiline yetkili idare ile muafiyet ve istisna hükümleri gibi vergi ve benzeri diğer kamu alacaklarının esaslı unsurlarına İlişkin düzenlemeler makul bir düzeyde öngörülebilir nitelikte olmalıdır (AYM, E.2019/53, K.2019/75, 19/9/2019, § 14, E.2014/72, K.2014/141,11/9/2014).

Buna göre ihale şartnamesinde belirtilen yeterlik şartlarını taşıyan ve ihaleye teklif veren istekliler, idareye tekliflerini sunma aşamasında ihaleye teklif sunan diğer katılımcıların kimler olduğunu ve yabancı firmalarca teklif verilip verilmediğini, dolayısıyla ihalenin uluslararası ihale kapsamında kabul edilip edilmeyeceğini bilmemektedirler. Bu durumda ihale uhdesinde kalan katılımcının, ihale süreci tamamlanana kadar ihaleden kaynaklanan damga vergisi ve harç istisnasından yararlanıp yararlanamayacağını öngöremeyeceği açıktır.
Bu itibarla kurallarda bir ihalenin uluslararası ihale niteliğinde kabul edilmesi ve bu sayede döviz kazandırıcı faaliyet kapsamında değerlendirilmek suretiyle damga vergisi ve harç istisnasının uygulanması için öngörülen yabancı firmalarca da teklif verilmesi şartının hukuki öngörülebilirlik ve belirlilik ilkelerine aykırı olacak şekilde düzenlendiği sonucuna ulaşılmıştır.

SONUÇ

Anayasa Mahkemesi, 24/12/2020 gün ve Esas Sayısı : 2020/15 Karar Sayısı: 2020/78 sayılı kararıyla 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 15/7/2016 tarihli ve 6728 sayılı Kanun’un 27. maddesiyle değiştirilen ek 2. maddesinin (4) numaralı fıkrasında yer alan “… ve yabancı firmalarca da teklif verilen… ” ibaresinin ve 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 6728 sayılı Kanun’un 35. maddesiyle değiştirilen ek 1. maddesinin (4) numaralı fıkrasında yer alan “…ve yabancı firmalarca da teklif verilen… ” ibaresinin hukuki öngörülebilirlik ve belirlilik ilkelerine aykırı bularak Anayasaya aykırı olduklarına ve iptallerine karar vermiştir.
Böylece, bir ihalenin uluslararası ihale olarak kabul edilebilmesi ve dolayısıyla damga vergisi ve harç istisnası uygulanabilmesi için kamu kurum ve kuruluşları tarafından yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olarak çıkılması yeterli olup ayrıca yabancı firmalarca da teklif verilmesi şartı aranılamayacaktır.

Sorularınız için: davavergi@gmail.com

Yasal Uyarı: Sitemizde yayınlanan yazılar telif hakları nedeniyle izin alınmaksızın ve atıf yapılmaksızın kullanılamaz. Yapılan atıflarda, MÜKELLEFHABER / www.davavergi.com adreslerinin belirtilmesi zorunludur.