Uygulama da sıklıkla mükelleflere karşı 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 359. maddesi a bendi 2. fıkrası kapsamında Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafınca iddianameler düzenlenmektedir. Özel kanun ile düzenlenen bu kanun hükmü doğrultusunda; “Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” şirket ortakları hakkında hapis cezası talebi ile Asliye Ceza Mahkemelerinde ceza davası açılmaktadır. Ceza davası ile karşı karşıya kalan mükelleflerin hangi şartlarda açılan davalardan beraat alacaklarına ilişkin önemli bir yerel mahkeme kararını bu makalemizde sizlerle paylaşmaktayız. Öncesinde sizlere 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 359.a-2 maddesinin ne olduğunu açıklayacağız.
Defter ve Belgelerle Diğer Kayıtların İbraz Mecburiyeti Nedir ?
Mükelleflerin hangi defter ve belgeleri saklama zorunluluğu 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ile belirlenmiştir. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 256. Maddesi ile mükelleflerin defter ve belge ibraz etme mecburiyeti bulunmaktadır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 256. Maddesinde ;
“Geçen maddelerde yazılı gerçek ve tüzel kişiler ile mükerrer 257 nci madde ile getirilen zorunluluklara tabi olanlar, muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter, belge ve karneler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk Maliye Bakanlığınca belirlenecek usule uygun olarak, tasdike ve 3568 sayılı Kanunun 8/A maddesi uyarınca düzenlenecek katma değer vergisi iadesine dayanak teşkil eden rapora konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan ya da silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belglerinin tetkiki amacıyla yeminli mali müşavirler ve serbest muhasebeci mali müşavirler tarafından yapılan talepler için de geçerlidir. ” denmek suretiyle mükellefin yükümlülükleri kanunlaştırılmıştır..
Defter ve Belge İbraz Etmeme Suçu Nedir?
Vergi mükelleflerinin, ticari faaliyetleriyle ilgili olarak belirli defter ve belgeleri tutmak ve saklamakla yükümlüdür. Gerektiğinde yetkili makamlara sunmakla yükümlüdür. Vergi Usul Kanunu’nun 253. ve 256. maddeleri, bu yükümlülüğün esaslarını belirler. Bu kapsamda, defter ve belge ibraz etmeme suçu, mükellefin;
– Vergi incelemesi sırasında talep edilen defter ve belgeleri süresinde ibraz etmemesi,
– Eksik ya da yanlış belge sunması,
– Belge ve defterleri saklamaması veya tahrif etmesi, durumlarında ortaya çıkar.
Defter ve Belge İbraz Etmeme Suçunun Cezası Nedir ?
Defter ve Belge İbraz Etmeme Suçunun Cezası 213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 359. Maddesinde düzenlenmiştir. Anılan bu madde hükmünde sadece defter ve belge ibraz etmeme eylemi değil aynı zamanda bilgi ve belgeleri saklama eylemlerinin de cezalandırılması öngörülmüştür. Yine aynı şekilde belgelerde yanıltıcı beyanlarda bulunması, mali kayıtlarda değişiklik yapılması da bu kanun hükmünde mükellefin hapis cezası talebi ile yargılanmasına sebebiyet vermektedir.
İlgili kanun metinine göre;
213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 359. Maddesinde:
a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.
c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Defter ve Belgelerin İbraz Edilmemesi Suçuna İlişkin Asliye Ceza Mahkemesince Verilmiş Beraat Kararı:
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ SONUCU MAHKEMEMİZDE OLUŞAN VİCDANİ KANAAT: Her ne kadar sanık hakkında 2020 yılında 2015 yılına ait defter ve belgeleri ibraz etmediği iddiası ile; 213 sayılı vergi usul kanununun 359/a-2 maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmış ise de; sanığın geçerli mazeret ileri sürdüğü yine iş yerinin faal olduğu incelemenin dairede yapılmasını gerektirir istisnai bir durumun tespit edilemediği. Sanığa yüklenen suçun unsurları oluşmadığından sanığın müsnet suçtan CMK.nun 223/2-a maddesi uyarınca beraatine karar verilmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.H Ü K Ü M : Gerekçesi Yukarıda İzah Edildiği Üzere;1-Her ne kadar sanık hakkında 2020 yılında 213 sayılı vergi usul kanununun 359/a-2 maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle kamu davası açılmış ise de; sanığa yüklenen suçun unsurları oluşmadığından sanığın müsnet suçtan CMK.nun 223/2-a maddesi uyarınca BERAATİNE, 2-Sanığın kendisini vekille temsil ettirdiği anlaşılmakla AAÜT gereği sanığa 4080,00 TL ücretin hazineden alınarak sanığa verilmesine,3-Yargılama giderlerinin kamu üzerinde bırakılmasına,Dair Sanık ve müdafinin yüzüne karşı, katılan kurum vekilinin yokluğunda, C.Savcısının mütalaasına uygun olarak verilen karara karşı, sanık yönünden tefhim tarihinden, katılan yönünden tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içerisinde mahkememize verilecek dilekçe ile ya da zabıt katibince tutanağa geçirilecek beyanla İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde İstinaf kanun yolu açık olmak üzere açık yargılama sonucu verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. (İSTANBUL ANADOLU 39. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ 2020/563 Esas KARARI)
Vergi Avukatı Neden Önemlidir?
Defter ve belge ibraz etmeme suçu, hem mali hem de hukuki sonuçlarıyla karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle, uzman bir vergi avukatı, mükellefin savunma sürecinde kritik bir rol oynar. Mükelleflerin soruşturma aşamasında ve yargılama esnasında yasal haklarını savunur. Usul hatalarının önüne geçer, Vergi incelemeleri sırasında iletişimi yönetir. Cezai soruşturma kapsamında ve yargılama esnasında özellikle hapis cezası riski bulunan durumlarda, hukuki sürecin uzman bir vergi avukatı tarafından yürütülmesi, daha olumlu sonuçlar alınmasına katkı sağlar.
Defter ve Belge İbraz Etmemenin Diğer Yasal Yaptırımları Nelerdir ?
- Vergi Ziyaı Cezası
Vergi incelemesi sırasında belgelerin ibraz edilmemesi, vergi ziyaına neden olabilir. Bu durumda, mükellef hakkında vergi aslına ek olarak vergi ziyaı cezası uygulanır. - Ticari Faaliyetlerin Duraksaması
Defter ve belgelerin eksikliği, ticari ilişkilerde güvensizlik yaratabilir. Bu durum, şirketin ticari itibarını zedeleyebilir ve alacaklılar nezdinde hukuki ihtilaflara yol açabilir.
