Özel Esaslar Nedir? Vergi Usul Kanunu Kapsamında Değerlendirme

Vergi sistemimizde, mükelleflerin vergiye uyum durumları idare tarafından izlenmekte, belirli risk göstergeleri taşıyan mükellefler ise “özel esaslar” olarak adlandırılan ayrı bir değerlendirme sürecine tabi tutulmaktadır. Bu uygulama, Vergi Usul Kanunu‘nun 3, 134 ve devamı maddelerinde yer alan ispat, delil serbestliği ve vergi incelemesi hükümleri doğrultusunda şekillense de, doğrudan “özel esaslar” adı altında kanunda açık bir tanım bulunmamaktadır.

Özel esaslar kapsamına alınan mükellefler, genellikle sahte belge düzenleyicisi ya da kullanıcısı olma şüphesi bulunanlar, naylon fatura düzenleme ihtimali bulunanlar veya vergiye gönüllü uyum sağlamayanlar gibi gruplardır. Bu sınıflandırmalar, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından çıkarılan iç genelgeler, kılavuzlar ve rehberlerle yapılmakta, uygulamada ise ciddi sonuçlar doğurmaktadır.

Özel esaslara alınan mükelleflerin iade talepleri beklemeye alınmakta, vergi daireleri tarafından daha sıkı bir denetime tabi tutulmakta ve bu süreç mükelleflerin ticari itibarını zedeleyebilmektedir. Ancak bu tür sınıflandırmaların, kanuni dayanaklardan yoksun şekilde yapılması, Anayasa ile güvence altına alınan hak arama özgürlüğü, mülkiyet hakkı ve ticaret özgürlüğü gibi temel haklara açıkça aykırılık teşkil edebilir.

Yürütmenin Durdurulması Nedir? Hangi Durumlarda Talep Edilir?

İdari işlemlere karşı açılan iptal davalarında, dava süreci devam ederken işlemin yürütülmesinin durdurulması talep edilebilir. Bu durum, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre yürütmenin durdurulması karan verilebilmesi için iki temel şartın birlikte bulunması gerekir:

Yürütmenin Durdurulması Şartları

1. İşlemin açıkça hukuka aykırı olması

2. Uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğması

Yürütmeyi durdurma, esas davadan bağımsız bir koruma tedbiridir. Mahkeme, davanın sonucunu beklemeden, işlemin etkilerini geçici olarak durdurabilir. Bu karar, idari işlemin geçici olarak askıya alınmasını sağlar ve işlemin icra edilmesini önler. Vergi hukukunda özellikle özel esaslara alınan mükelleflerin, bu işlemin hukuka aykırılığını ileri sürerek yürütmeyi durdurma talebinde bulunmaları, ticari faaliyetlerini sürdürebilmeleri açısından hayati öneme sahiptir.

Şirket Ortağının Özel Esaslara Alınmasına İlişkin Yürütmesinin Durdurulması Kararı

Şirket Ortağının Özel Esaslara Alınmasına İlişkin Yürütmesinin Durdurulması Kararı, mükellefler açısından oldukça önemli bir karardır. Yürütmeyi durdurma kararı ile birlikte özel esaslara alınma işlemi dava sonuna kadar durur.

Yürütmeyi Durdurma Kararı

Dava dosyasının incelenmesinden; davacı şirketin “ortağının ortak olduğu şirket/işletme” nedeniyle özel esaslara tabi mükellefler listesine alınması üzerine, bu işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Bakılan davada; gerek davalı idarenin, gerekse bağlı bulunduğu hiyerarşik üst makamların, mükellefleri bu şekilde sınıflandırmasına olanak sağlayan hiçbir yasal düzenleme bulunmadığı gibi, Anayasa’da da buna izin veren bir hüküm yer almamaktadır.

Bu şekilde yasal dayanağı olmadan yapılacak bir sınıflandırma, vergi barısını bozabileceği gibi, Anayasa’da güvence altına alınan temel kişi hak ve hürriyetlerine de aykırılık teşkil eder. Dolayısıyla, yasal dayanağı olmadan, hukuka aykırı bir biçimde idarenin kendi içerisinde oluşturduğu bir sınıflandırma ile davacının, hakkında olumsuzluk tespit edilen mükellefler listesi olarak adlandırılan listede yer alması mümkün bulunmadığından, özel esaslara tabi mükellefler listesine alınmasına ilişkin işlemlerde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

Öte yandan, açıkça hukuka aykırı olan özel esaslara tabi mükellefler listesine dahil edilme işleminin uygulanması, davacının ticari ve ekonomik konumunu olumsuz etkileyebileceğinden, telafisi güç veya imkansız zararlar da doğurabileceği sonucuna varılmıştır.

Mahkeme Kararı Sonucu

Açıklanan nedenlerle; yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne, hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğurabileceğinden, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca teminat alınmaksızın dava sonuna kadar yürütülmesinin durdurulmasına, tebligatın tamamlanmasına, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinin 7. fıkrası hükmü uyarınca kararın tebliğini izleyen günden itibaren yedi (7) gün içerisinde İstanbul Bölge İdare Mahkemesi’ne itiraz yolu açık olmak üzere 19/02/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (İstanbul 11. Vergi Mahkemesinin 19/02/2024 tarihli YD KABUL kararı.)

📧 Sorularınız İçin: uzman@davavergi.com
📞 Telefon: 0 (531) 681 43 58
💬 WhatsApp: WhatsApp Hattı

Yasal Uyarı: Bu yazının telif hakları saklıdır. Kaynak belirtmeden kullanılamaz. Kaynak göstererek paylaşım yapabilirsiniz: www.davavergi.com